گروه فارماسیوتیکس دانشکده داروسازی علوم پزشکی شهید بهشتی

رشته فارماسیوتیکس (Pharmaceutics) از جمله شاخه های مهم داروسازی است که جایگاه مهمی را از نظر آموزشی و پژوهشی در مقاطع تحصیلی دکترای حرفه ای وPh.D.داروسازی دارد. هدف علم فارماسیوتیکس تبدیل یک دارو با منشاء طبیعی و یا سنتتیک به یک فرآورده دارویی (انواع اشکال دارویی یا سیستم های دارورسانی) در جهت رساندن دارو به محل اثر در زمان مناسب و برای مدت مناسب و همچنین قابل پذیرش برای بیمار می باشد. از این سیستم ها می توان به اشکال دارویی معمولی مانند قرص، کپسول، شربت و یا سیستم های پیچیده تری مانند نانوذرات، سیستم های هدفمند، سیستم های پاسخگو، پمپ های اسمزی، سیستم های کاشتنی، پچ پوستی و اخیراً میکروچیپ ها اشاره کرد.

فرآیند تهیه یک فرآورده دارویی با انجام مطالعات اولیه یا به عبارتی پیش فرمولاسیون بر روی ماده اولیه داروی آغاز می شود. در این مطالعات خواص مختلف فیزیکی و شیمیایی ماده، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. سپس در ادامه کار با به کارگیری مواد جانبی مختلف می توان فرآورده ای با خواص مطلوب و کارآیی مورد نظر تهیه می شود (مرحله فرمولاسیون).

انجام مطالعات و آزمون های مختلف فیزیکوشیمیایی و یا میکروبیولوژیکی می تواند تأیید کننده کارآیی این فرآورده در شرایط برون تن باشد. سپس در ادامه کار می توان اثربخشی این فرآورده را با تجویز آن به داوطلبین انسان و یا در حیوانات بررسی نمود، که طی این مطالعات پارامترهای مختلف فارماکوکینتیکی دارو مورد بررسی قرار خواهند گرفت (مطالعات فراهمی زیستی و بررسیBiopharmaceutical).

رشته فارماسیوتیکس در برگیرنده شاخه های مهمی شامل فرمولاسیون و تهیه اشکال دارویی، فیزیکال فارماسی، کنترل فیزیکوشیمیایی، کنترل میکروبی و بیوفارماسی می باشد که به صورت واحد های نظری و عملی تدریس می شوند. اعضای هیات علمی گروه فارماسیوتیکس و نانوفناوری داروی این افتخار را دارند که بالاترین سهم تدریس واحدهای رشته داروسازی را در دانشکده در مقایسه با دیگر گروه ها به عهده دارند.

علم فارماسیوتیکس پایه و اساس تهیه فرآورده های مختلف دارویی بوده و با استفاده از آموخته های حاصل از آن می توان اقدام به تهیه فرآورده های مختلف ترکیبی (ساختنی) در داروخانه و صنایع داروسازی نمود. با توجه به نقش مهم داروسازان در صنایع داروسازی، یکی از اهداف مهم آموزش علمی فارماسیوتیکس، تربیت فارغ التحصیلانی عالم و کارآمد جهت ارائه خدمت در این صنعت مهم می باشد.

بدین منظور دانشجویان داروسازی به عنوان بخشی از آموزش خود می بایستی که دوره کارآموزی صنعت را بگذرانند. در مجموع می توان گفت که داروسازان آشنا به علم فارماسیوتیکس می توانند در عرصه داروخانه، صنایع داروسازی و مراکز تحقیقاتی از آموخته های خود استفاده نمایند.

گرایش های تحقیقاتی مختلفی در گروه فارماسیوتیکس و نانوفناوری دارویی در مقطعPh.D.مورد توجه می باشند که از جمله آنها می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• طراحی سامانه های دارورسانی بر اساس فن آوری نانو و میکرو شامل لیپوزوم ها، نانوسفرها، میکروسفرها، دندریمرها، نانوتیوب ها، همچنین طراحی سامانه های زیست تخریب پذیر، زیست چسب، Insitu forming  و پیش داروها به منظور دارورسانی پپتید – پروتئین، Gene delivery، هدفمندسازی و بهبود فارماکوکینتیک و اثربخشی داروها
• بهبود دارورسانی پوستی و مدل سازی پوست
• مطالعات Preclinical Pharmacokinetic و بررسی جذب و سرنوشت داروها در بدن
• کنترل میکروبی و آنالیز فیزیکوشیمیایی داروها بر اساس روش های جدید
• مطالعات مهندسی ذرات

بخش عمده ای از تحقیقات فوق در آزمایشگاه های مختلف گروه به انجام رسیده و در برخی موارد، از همکاری سایر گروه های آموزشی و آزمایشگاه های تخصصی بهره گرفته می شود.

فارغ التحصیلان متخصص رشته فارماسیوتیکس در مراکز دانشگاهی به عنوان عضو هیأت علمی، در صنایع داروسازی به عنوان مدیران بخش های مختلف، در مراکز تحقیقاتی، سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و سایر مراکز تحقیقاتی در بخش خصوصی فعالیت می کنند. بدین ترتیب می توان گفت که علم فارماسیوتیکس و دروس مربوط به آن از جمله رشته های بسیار کاربردی و پرطرفدار داروسازی است که افراد زیادی را جهت گذراندن پایان نامه دکترای حرفه ای داروسازی خود و سپس ادامه تحصیل در مقطعPh.D.به خود جذب می نماید. ناگفته نماند که متخصصین رشته فارماسیوتیکس نقش مهمی را در صنایع بهداشتی- آرایشی و تهیه فرمولاسیون و فرآورده های گوناگون بهداشتی– آرایشی ایفا می کنند.

پایان نامه های ارائه شده توسط گروه فارماسیوتیکس و نانوفناوری دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مقاطع تحصیلی دکترای حرفه ای داروسازی وPh.D.فارماسیوتیکس و نانوفناوری دارویی در زمینه های مختلف فرمولاسیون اشکال دارویی گوناگون، متداول و نوین، نانوذرات و نانوتکنولوژی، نانوذرات و نانوتکنولوژی، فرمولاسیون های بهداشتی- آرایشی، آنالیز و کنترل فیزیکوشیمیایی مواد و فرمولاسیون های دارویی، میکروبیولوژی دارویی و بیوفارماسی و فارماکوکینتیک انجام می گیرد.  

لازم به ذکر است که در گروه فارماسیوتیکس و نانوفناوری دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دستیاران Ph.D. فارماسیوتیکس و Ph.D. نانوفناوری دارویی تربیت می شوند.

رشته تخصصی فارماسیوتیکس (Pharmaceutics) :  

در این رشته تخصصی (Ph.D.) که در کشور ما با عنوان رشته تخصصی"داروسازی" نیز شناخته می شود، هدف تبدیل مواد موثره دارویی به یک شکل دارویی مناسب و قابل مصرف توسط انسان می باشد، به گونه‌ای که پس از مصرف دارو توسط بیمار حداکثر مقدار ماده موثره دارویی بتواند در دسترس عضو یا اندام هدف قرار گیرد. آشنایی با روش‌های ارزیابی کیفیت فرمولاسیون‌های دارویی، سامانه‌های نوین و پیشرفته دارورسانی، شرایط مناسب نگهداری و بسته‌بندیهای دارویی و نیز توجه به مدل‌های ارزیابی ویژگی های فارماکوکینتیکی داروها در بدن انسان از جمله مهارت‌هاییی است که دستیاران این دوره تخصصی به کسب آنها نایل گردیده و می توانند نقش پویایی در ارتقا کیفی صنعت دارویی کشور ایفا نمایند.

رشته تخصصی نانوفناوری دارویی (Pharmaceutical Nanotechnology) :  

این رشته (Ph.D.) نیز که در کشور راه‌اندازی شده است، با هدف تربیت متخصصین کارآمد در عرصه نانوفناوری دارویی در راستای خودکفایی کشور در تولید محصولات نانوزیست فناوری و اشتغال آنها در مراکز علمی و دانشگاهی کشور، مراکز تحقیقاتی پزشکی – دارویی و صنایع داروئی طراحی شده است. در طول این دوره دانشجو با مباحث گوناگونی نظیر بیولوژی سلولی مولکولی پیشرفته، نانوبیو مواد، کشت سلول و بافت،Nanomedicine، فارماکوکینتیک پیشرفته، ژن درمانی و... آشنا خواهد شد.

مدیران گروه به ترتیب:

آقای دکتر رضا  ابوفاضلی

آقای دکتر حمیدرضا مقیمی

سرکار خانم دکتر داداش زاده

مرحوم آقای دکتر محمد عرفان

آقای دکتر سیدعلیرضا مرتضوی

سرکار خانم دکتر نوشین بلورچیان

آقای دکتر سیدمحسن فروتن

آقای دکتر آرش محبوبی

سرکار خانم دکتر آزاده حائری